ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ

Δεν φοβάμαι μήπως αρρωστήσω. Τι φοβάμαι λοιπόν; Φοβάμαι όλα τα πράγματα που μπορεί να αλλάξει γύρω μου η επιδημία. Μήπως ο πολιτισμός μας αποδειχτεί χάρτινος πύργος. Φοβάμαι τον αποδεκατισμό και την κατάρρευση, αλλά και το αντίθετο: μήπως αυτό το κύμα φόβου δεν αφήσει κανένα ίχνος, μήπως περάσει χωρίς να αλλάξει τίποτα.

Η επιδημία Covid-19 είναι μια πρωτοφανής υγειονομική κρίση που φέρνει στην επιφάνεια το πώς είμαστε συνδεδεμένοι μεταξύ μας, ανεξαρτήτως του σε ποιο σημείο του κόσμου βρισκόμαστε• ενός κόσμου περίπλοκου, στον οποίο μια μόλυνση, ένας ιός, υπερβαίνει έθνη, ταυτότητες και πολιτισμούς. Η επιδημία υπενθυμίζει στον καθένα μας ότι αποτελεί μέλος μιας μεγάλης κοινότητας και μας αναγκάζει να φανταστούμε ότι σε περιόδους κρίσης αποτελούμε έναν και μοναδικό οργανισμό, ένα ενιαίο σώμα. Αν δεν δείχνουμε αλληλεγγύη, είναι κυρίως λόγω έλλειψης φαντασίας. Η κοινότητά μας σε τέτοιες περιστάσεις δεν είναι η γειτονιά μας, το χωριό μας, η πόλη μας• είναι ολόκληρη η ανθρωπότητα.

Στο σύντομο αυτό βιβλίο, που γράφτηκε στη Ρώμη τις πρώτες μέρες του Μαρτίου 2020, ο πολυβραβευμένος Ιταλός συγγραφέας χρησιμοποιεί το λογοτεχνικό του ταλέντο και το επιστημονικό του υπόβαθρο για να αναλύσει με απλό και συμπονετικό τρόπο την πανδημία του 2020 και οποιαδήποτε άλλη μας περιμένει στο μέλλον.

«Η κατάσταση υπερβαίνει ταυτότητες και πολιτισμούς» γράφει. «Η επιδημία καταδεικνύει πώς στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο είμαστε όλοι συνδεδεμένοι, αλληλοεξαρτώμενοι και αδιαχώριστοι ο ένας από τον άλλον».

Τι κάνουμε λάθος; Τι μπορούμε και τι πρέπει να αλλάξουμε; Ποιος από μας ξέρει ποιους παθογόνους παράγοντες απελευθέρωσαν οι πυρκαγιές στα δάση του Αμαζονίου πέρυσι το καλοκαίρι; Ποιος είναι σε θέση να προβλέψει τα επακόλουθα του μαζικούαφανισμού των ζώων που συνέβη πριν από λίγο καιρό στην Αυστραλία; Μικροοργανισμοί που η επιστήμη δεν έχει καν εντοπίσει θα αναζητήσουν σύντομα καινούριο σπίτι.

Ο Πάολο Τζορντάνο δεν κάνει προφητείες ούτε δίνει μαθήματα. Κι όμως, μαθαίνουμε πολλά, μερικά από τα οποία ίσως δεν είχαμε αντιμετωπίσει ποτέ: το δίλημμα της καραντίνας, τον κίνδυνο της μοιρολατρίας, την έννοια του χάους, την επίρριψη ευθυνών στη μοιραία κινέζικη αγορά, τον φόβο, τις εύκολες προφητείες, τη θέση μας στο οικοσύστημα, την ιερότητα της αλήθειας στην επιστήμη και την ακόμα μεγαλύτερη ιερότητα της αμφιβολίας, τις μισές αλήθειες, τις προφανείς πλάνες, όλα όσα ίσως μας κάνουν να πούμε «μετά» ότι δεν πήγε τελείως χαμένος όλος αυτός ο πόνος.